نمونه پژوهش با روش فراتحلیل و مدل معادلات چندسطحی

عنوان: بررسی فراتحلیلی تأثیر پیشرفت تحصیلی فردی و ​​مدرسه ای در علوم بر خودپنداره دانش آموزان

هدف: بررسی تأثیر میانگین پیشرفت فردی و مدرسه ای بر خودپنداره دانش آموزان در علوم بود.

روش: از داده‌های چهار چرخه اخیر مطالعه بین‌ المللی روند آموزش ریاضیات و علوم (TIMSS) استفاده شد و یک فراتحلیل داده‌های فردی دو مرحله‌ای برای بررسی رابطه بین پیشرفت و خودپنداره در علوم انجام شد. در مرحله اول، مدل سازی معادلات ساختاری چند سطحی برای هر مجموعه داده انجام شد. علاوه بر این، اندازه‌های اثر از طریق فراتحلیل با یک مدل اثر تصادفی سه سطحی ترکیب شدند. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل تعدیل کننده اثر متغیرهای سال، پایه و میزان طبقه بندی در کشورها انجام شد.

یافته ها: نتایج حاکی از تأثیر مثبت و معنادار پیشرفت تحصیلی فردی در علوم بر خودپنداره بود. از سوی دیگر، رابطه میانگین پیشرفت تحصیلی مدرسه ای در علوم بر خودپنداره منفی بود. نتایج با در نظر گرفتن اثر ماهی بزرگ در حوض کوچک (مارش و پارکر، 1984) مورد بحث قرار گرفت.

مقیاس نیوکاسل-اتاوا (NOS) برای ارزیابی کیفیت مطالعات غیرتصادفی در فراتحلیل

The Newcastle-Ottawa Scale (NOS) for assessing the quality of nonrandomised studies in meta-analyses

مقیاس نیوکاسل-اتاوا چیست؟

مقیاس نیوکاسل-اتاوا (NOS)  با همکاری مداوم دانشگاه‌های نیوکاسل استرالیا و اتاوا کانادا تدوین شده است. هدف آن ارزیابی کیفیت مطالعات غیرتصادفی (مطالعات مورد-کنترل و کوهورت) از نظر طراحی، محتوا و سهولت استفاده آن به منظور ترکیب ارزیابی‌ کیفیت در تفسیر نتایج فراتحلیل است. این مقیاس دارای یک "سیستم ستاره ای" است که در آن یک مطالعه از سه نظر مورد قضاوت قرار می گیرد: انتخاب گروه های مطالعه، قابلیت مقایسه گروه ها و تعیین در معرض قرار گرفتن یا نتیجه مورد نظر برای مطالعات موردی-کنترل یا کوهورت به ترتیب. این مقیاس، ابزاری آسان و راحت برای ارزیابی کیفیت مطالعات غیرتصادفی به منظور استفاده در یک مرور سیستماتیک است.

راهنمای کدگذاری برای انتخاب مطالعات مورد-کنترل

الف) انتخاب

1) آیا تعریف مورد کافی است؟

2) نماینگر بودن نمونه

3) انتخاب گروه کنترل

4) تعریف گروه کنترل

ب) قابلیت مقایسه

1) مقایسه موارد و کنترل ها بر اساس طرح یا تجزیه و تحلیل

پ) در معرض قرار گرفتن

1) تشخیص در معرض قرار گرفتن

2) نرخ عدم پاسخ

راهنمای کدگذاری برای انتخاب مطالعات کوهورت

الف) انتخاب

1) نماینگر بودن کوهورت در معرض

2) انتخاب کوهورت غیر در معرض

3) تشخیص قرار گرفتن در معرض

4) نشان می دهد که نتیجه مورد نظر در شروع مطالعه وجود نداشت

ب) قابلیت مقایسه

1)     مقایسه کوهورت ها بر اساس طراحی یا تجزیه و تحلیل

پ) نتیجه

1)     ارزیابی نتیجه

2)       دوره پیگیری به اندازه کافی طولانی باشد تا نتایج حاصل شود

3)      کفایت پیگیری کوهورت

نمونه پژوهش با روش مرور سیستماتیک و فراتحلیل

عنوان: آیا مقیاس های هوش وکسلر، پیشرفت تحصیلی در کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) , یا اوتیسم (ASD) را پیش بینی می کند؟ مرور سیستماتیک و فراتحیل

هدف : هدف مطالعه حاضر بررسی این مطلب است که آیا مقیاس‌های هوش وکسلر، پیشرفت تحصیلی در کودکان 6 تا 16 ساله مبتلا به  ADHD و/یا ASD پیش‌بینی می‌کنند.

روش: مطالعات منتشر شده بین سال‌های 2000 و 2023 در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed، PsycINFO و Education Research Complete جستجو شد. از مقیاس نیوکاسل-اتاوا برای ارزیابی خطر سوگیری استفاده شد. دوازده مطالعه (ADHD n=1,834، ASD n=176) در بررسی وارد شدند و شش نمونه (1112 n= ADHD) از آن‌ها در فراتحلیل گنجانده شدند.

یافته ها: نتایج فراتحلیل به ترتیب همبستگی متوسطی را بین هوش و خواندن کلمه، زبان نوشتاری و ریاضیات نشان داد. به طور مشابه، همبستگی وزنی کلی بین سرعت پردازش و حوزه های پیشرفت تحصیلی ذکر شده در حد متوسط ​​بود. فراتحلیل با نمرات ترکیبی مقیاس های وکسلر اضافی انجام نشد. در ترکیب روایت، ضریب هوشی مقیاس کامل با پیشرفت تحصیلی در هر دو ADHD و ASD و نمرات در ADHD مرتبط بود. تعداد محدود شرکت کنندگان ASD و ناهمگونی نمونه ها باید در هنگام تفسیر نتایج در نظر گرفته شود. به طور کلی، نتایج نشان می دهد که مقیاس وکسلر در پیش بینی پیشرفت تحصیلی در کودکان مبتلا به ADHD یا ASD ارزشمند است. 

پیشنهاد: انگیزه و سایر عوامل مرتبط با پیشرفت تحصیلی باید در این گروه ها بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.

منبع:

Marinopoulou, M., Åsberg Johnels, J., Bornehag, C. G., Unenge Hallerbäck, M., & Billstedt, E. (2024). Do Wechsler intelligence scales predict academic achievement in children with ADHD or autism? A systematic review and meta-analysis. Applied Neuropsychology: Child, 1–15. https://doi.org/10.1080/21622965.2024.2361022

کتاب های فارسی در زمینه فراتحلیل

1) قربانی زاده، وجه الله. (1397). روش تحقیق فراتحلیل با نرم افزار CMA2. تهران: بازتاب.

2)      2)  نوغانی، محسن؛ میرمحمدتبار، سید احمد و اصغرپور، احمدرضا. (1396). فراتحلیل (مبانی و کاربردها) همراه با کاربرد نرم افزار CMA. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

3)     3)  مصرآبادی، جواد. (1395). فراتحلیل مفاهیم، نرم افزار و گزارش نویسی. تهران: کتاب ایران.

4)    4)   قربانی نژاد، وجه الله و نانگیر، طه حسن. (1393). راهنمای کاربردی فراتحلیل با نرم افزار CMA2. تهران: جامعه شناسان.

5)       5) هومن، حیدرعلی. (1391). راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش های عملی. تهران: سمت.

6)       6) هومن، حیدرعلی. (1391). ترکیب پژوهش ها و فراتحلیل رویکردی گام به گام. تهران: صدا و سیما.

7)      7)  ودادهیر، ابوعلی و  محمود، قاضی طباطبایی. (1389). فراتحلیل در پژوهش­های اجتماعی و رفتاری. تهران: جامعه شناسان.